-
1 гадәттән тыш
1) необыкнове́нный, необы́чный; стра́нный, осо́бенныйгадәттән тыш вакыйга — необыкнове́нный слу́чай
гадәттән тыш булып тоелу — каза́ться необы́чным (стра́нным)
2) необыча́йный, исключи́тельный, из ря́да вон выходя́щий; чрезвыча́йныйгадәттән тыш хәл — чрезвыча́йное собы́тие (положе́ние)
3) чрезвыча́йный; э́кстренныйгадәттән тыш комиссия — чрезвыча́йная коми́ссия
гадәттән тыш съезд — чрезвыча́йный съезд полит.
гадәттән тыш чаралар — э́кстренные ме́ры
4) сверх-, супер-гадәттән тыш сизгер — сверхчувстви́тельный спец
гадәттән тыш көчле — сверхмо́щный
5) в знач. нареч. необыкнове́нно, необыча́йно, чрезвыча́йно, чрезме́рно, о́ченьгадәттән тыш шатлану — чрезме́рно обра́доваться
гадәттән тыш зур — о́чень большо́й
гадәттән тыш матур — необыкнове́нно краси́вый
-
2 гадәттән тыш
1. чрезвычайный, необыкновенный, необычный // чрезвычайно, необыкновенно, необычно2. чрезмерный, неимоверный // чрезмерно, неимоверно -
3 гадәт
сущ.1) привы́чка, обыкнове́ние, обы́чайүз гаебеңне башкаларга аудару гадәте — привы́чка сва́ливать свою́ вину́ на други́х
табын янында дәшмәү (сөйләшмәү) гадәте — обыкнове́ние храни́ть молча́ние за столо́м (за едо́й)
чир китәр, гадәт китмәс — (посл.) боле́знь пройдёт, а привы́чка оста́нется; привы́чка не ото́пок, с ноги́ не ски́нешь
иске гадәт ташланмас, яңа гадәт башланмас — (посл.) отвы́кнуть от ста́рой привы́чки тру́дно, ста́рые привы́чки живу́чи
яман чир тиз йога, яман гадәт тиз керә — (посл.) дурно́й приме́р зарази́телен (букв. дурна́я привы́чка, как и зара́зная боле́знь, бы́стро привива́ется)
2) привы́чка; мане́ра поведе́ния; пова́дки, накло́нностияман гадәтләр — дурны́е накло́нности
үз-үзеңне тоту гадәте — мане́ра вести́ себя́, мане́ра поведе́ния
кеше сүзен бүлү - начар гадәт — перебива́ть собесе́дника - дурна́я привы́чка
ерткыч хайваннар гадәте — пова́дки хи́щных звере́й
3) зама́шкибайлар гадәте — ба́рские зама́шки
4) обычно во мн. ч. гадәтләр обы́чаи, нра́вы; тради́циясм. тж. гореф-гадәтбашка халыкларның гадәтләре белән танышу — познако́миться с нра́вами (обы́чаями) други́х наро́дов
кунакчыллык гадәтләре — обы́чаи (пра́вила, зако́ны) гостеприи́мства
•- гадәт булып киткән
- гадәт итү
- гадәтенә каршы
- гадәткә әйләнү
- гадәттә булмаган
- гадәттә булмаганча
- гадәттән тыш -
4 тыш
I 1. сущ.1)а) простра́нство и́ли ме́сто вне помеще́ния; двор, у́лица, подво́рьетышта калу — оста́ться на у́лице, снару́жи
тышта кар ява — на у́лице идёт снег
б) мир вне помеще́ниятышта нинди хәбәрләр йөри? — что но́вого в ми́ре (вне помещения, где идёт разговор)?
в) в знач. нареч. тышка нару́жутышка йөгерү — выбега́ть нару́жу
2)а) вне́шность, вне́шняя сторона́; нару́жность, нару́жная сторона́ (противоп. эч)тышына такта кадаклау — об`и́ть снару́жи до́ска́ми
б) вне́шность, нару́жность; вне́шний видшатлыгы тышына чыккан — его́ распира́ет ра́дость
эчендәге тышында — (погов.) что внутри́ (на душе́), то и снару́жи (во вне́шности)
тышыннан белеп булмый — нельзя́ позна́ть по вне́шности
3)а) окре́стность (населённого пункта, района, страны и т. п.)авыл тышында — в окре́стностях дере́вни
шәһәр тышында — в окре́стностях го́рода;
киртә тышында — за преде́лами огра́ды
игътибар тышында — вне внима́ния
тун тышы — верх шу́бы
бишмәт тышына ярый — годи́тся на верх бешме́та (пальто́)
2. прил.; см. тышкыөй тышы — облицо́вка (штукату́рка) до́ма
II послелогтыш як — вне́шняя сторона́
1) кро́ме; окромя́бу саналганнардан тыш — кро́ме перечи́сленного (перечи́сленных)
синең теләгеңнән тыш дөнья да бар бит әле — кро́ме твоего́ жела́ния существу́ет ещё и реа́льный мир
2)а) сверхшуннан тыш — сверх того́
чамадан тыш — сверх ме́ры
б) переводится приставками сверх-, че́рез-, чрез-вакытыннан тыш — сверх вре́мени, сверхуро́чный
гадәттән тыш — чрезвыча́йно; чрезвыча́йный
чиктән тыш — чрезме́рный, чрезме́рно; чересчу́р
3)а) вне, поми́моүз ихтыярымнан тыш — вне своего́ жела́ния (во́ли)
чираттан тыш — вне о́череди
б) переводится приставкой вне-класстан тыш — внекла́ссный
штаттан тыш хәбәрче — внешта́тный корреспонде́нт
-
5 бөркү
I перех.1) сбры́згивать/сбры́знуть, бры́згать/бры́знуть (на кого, что), обры́згивать/обры́згать, побры́згать, кропи́ть, окропля́ть/окропи́ть, покропи́ть, опры́скивать/опры́скать || сбры́згивание, обры́згивание, опры́скиваниегөлләргә су бөркү — опры́скивать цветы́ водо́й
алмагачларны бөркү — обры́згивать я́блони
чәчкә ислемай бөркү — окропи́ть во́лосы духа́ми
керләргә су бөркү — сбры́знуть бельё водо́й
2) излуча́ть/излучи́ть, испуска́ть/испусти́ть, выделя́ть/вы́делить, выпуска́ть/вы́пустить, бить (потоком, сильной струёй, массой и т. п.) || излуче́ние, испуска́ние, выделе́ние, выпуска́ниесамовар пар бөрки — самова́р испуска́ет пар
кояш нур бөрки — со́лнце излуча́ет
мич төтен бөрки — печь изверга́ет дым (дыми́т)
3) издава́ть/изда́ть, излуча́ть/излучи́ть (жар, запах, свет и т. п.), обдава́ть/обда́ть, пы́хать (жаром, дымом, теплом) || излуче́ниекичен җир үзеннән җылы бөрки — ве́чером земля́ излуча́ет тепло́
эссе бөркү — обдава́ть жа́ром
4) перен. излуча́ть/излучи́ть, сия́ть, свети́ть, свети́ться (чем-л.), озаря́ть/озари́ть (каким-л. чувством, настроением и т. п.) || излуче́ние, сия́ние, озаре́ниекүзләре гадәттән тыш яктылык бөрки — глаза́ его́ излуча́ют необыкнове́нный свет
II 1. прил.аның йөзе бәхет бөрки — его́ лицо́ озарено́ (све́тится) сча́стьем; его́ лицо́ излуча́ет сча́стье
ду́шный, спёртый2. нареч.бүген көн бик бөркү — сего́дня о́чень ду́шно; сего́дня день о́чень ду́шный
ду́шнобүлмәгез бөркү тоелды — показа́лось, что в ва́шей ко́мнате ду́шно
-
6 оятсызлык
сущ.1) бессты́дство, бессо́вестностьоятсызлык йөз ерта — (погов.) бессты́дство позо́рит (гру́бо оскорбля́ет)
2) беспардо́нность, бессо́вестность, ха́мствобу нинди оятсызлык ?! — что э́то за ха́мство?!
3) на́глость, наха́льство, цини́зм, цини́чностьгадәттән тыш оятсызлык — кра́йняя на́глость
-
7 чурсыз
См. также в других словарях:
гадәттән тыш — 1) Гадәттә булмый торган 2) Күренеше, чагылышы, тәэсире буенча көчле 3) Бик, артык, чиксез һава г. юеш 4. Планнан яки кагыйдәләрдән читкә чыгып, махсус башкарыла торган; ашыгыч г. чаралар … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тыш — I. 1. Берәр нәрсәнең өске, күзгә күренеп торган ягы; киресе: эч 2. Киемнең уң ягы, өске ягы; эчлек өстенә тегелгән тукыма. Мендәр, одеял һ. б. ш. әйберләргә кидерелә торган капчык сыман нәрсә; тышлык 3. Китап, дәфтәр һ. б. ш. ның өске ягына… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
феномен — Гадәттән тыш сирәк күренеш. Гадәттән тыш, искиткеч сәләтле яки һөнәрле кеше тур … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
соклану — Гадәттән тыш ошатып яратып карау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эротизм — Гадәттән тыш җенси хискә бирелүчәнлек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чиксез — с. 1. Күзгә күренеп торган чикләре булмаган, чикләре бик ерак булган 2. Гадәттән тыш, чамадан тыш. Бик күп. рәв. Бик, үтә чиксез зур дан алган 3. Чагылышы, көче ягыннан гадәттән тыш булган. рәв. Бик нык, гадәттән тыш 4. мат. Өзлексез үзгәрткәндә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әкәмәт — 1. Моңа кадәр булмаган, күрелмәгән, гадәттән тыш нәрсә, искиткеч хәл. Мәзәк, көлкеле хәл төрле әкәмәтләр сөйләп көлдерү 2. с. Сәер, гадәти булмаган. Мәзәкчән, гаҗәеп 3. рәв. Бик, артык, гадәттән тыш хатыны әкәмәт көчле икән … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сенсация — 1. Берәр көтелмәгән вакыйга яки хәбәр нәтиҗәсендә туган гадәттән тыш көчле тәэсир, аеруча дулкынландыргыч хәл 2. Бик дулкынландыргыч хәлгә, тетрәткеч тәэсиргә сәбәп булган гадәттән тыш вакыйга яки хәбәр, яңалык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дуамал — 1. Уйлап җиткермичә, ашыгып һәм тупас эш итүчән; артык кызу канлы; тотрыксыз холыклы 2. Үз үзенә хисап биреп бетермичә, артык тәвәккәл (эш һ. б. ш. тур.). рәв. Кинәт һәм кискен, тупас рәвештә, азагын уйлап бетермичә 3. рәв. Чиктән тыш, гадәттән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
фәүкылгадә — иск. кит. Гадәттән тыш, чиктән тыш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
экстаз — Чиктән тыш рух күтәренкелеге, гадәттән тыш шатлану, шашыну хәле … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге